AZERBAYCAN EKONOMİSİNİN BAĞIMSIZLIK SONRASI MAKROEKONOMİK GÖSTERİCİLERİNİN EKONOMİK İSTİKRAR AÇISINDAN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZET
Ekonomik istikrar bir ülke ekonomisinde mevcut kaynak ve imkanların verimli şekilde kullanımını sağlamak
için iç ve dış faktörlerin kaynaklar ve imkanlar üzerindeki etkisini minimize edecek ve devamlı değişen ihtiyaçlara
cevap verebilecek şekilde ekonomide karalı bir denge ortamının oluşturulmasıdır.Bir ülkenin ekonomik
istikrarını sağlamak için, iktisadi büyümeyi (üretimi) artırmak, fiyat istikrarını korumak, gelir dağılımını düzeltmek,
ödemeler dengesini düzenlemek ve tam istihdama ulaşması gerekmektetir.Bu çalışma Azerbaycan ekonomisinin
bağımsızlık sonrası makroekonomik olarak GSYİH, enflasyon, işsizlik oranı, istihdam, hanehalkı gelir
ve harcamaları ve dış ticaret işlemlerinin değerelendirilmesini içermektetir.
Anahtar sözler: Ekonomik istikrar, ekonomik büyüme, gelir dağılımı, ödemeler dengesi

Azərbaycanın Xarici Borcları

Dövlət Borcu Anlayışı
Hər bir dövlətin mövcud maliyyə vəsaiti ilə onun xərcləri arasında müəyyən dövr ərzində fərq əmələ gələ bilər. Bu fərq həm müsbət, həm də mənfi ola bilər. Belə ki, müsbət fərq olduqda həmin vəsait dövlətin ehtiyatına keçir. Bu fərq mənfi olduqda isə hər hansı bir mənbə balansına ödənilməlidir. Həmin mənbənin tapıl-ması, bu fərqin bağlanması prosesi və sonradan borcun qaytarılması borclanma adlanır.
Dövlət borcu müvafiq xərclərin maliyyələşdirilməsi üçün dövlət zəmanəti ilə alınan və dövlətin öhdəliyi əsasında müəyyən edilmiş müddətlərdə qaytarılması nəzərdə tutulan maliyyə vəsaitidir. Borclanma dövlətə gəlir gətirir, həm də dövlət xərclərini artırır. Dövləti borclanmaya sövq edən əsas səbəb dövlətin ən vacib xərclərini tam maliyyələşdirmək məcburiyyətidir.
Daha ətraflı...
Dövlət Borcu Anlayışı - Yüklə

Alternative Development Strategies for the Azerbaijan Economy

Lately the dynamic development speed observing in all areas of economy – social and social – cultural life of our republic is stricken frankly. There is no doubt that? This is the result of large internal and external investments directing to the development of the oil and non – oil sectors and large oil projects realizing in our republic.
Daha ətraflı...
Alternative Development Strategies for the Azerbaijan Economy - Yüklə

Maliyyə: AZERBAYCAN EKONOMİSİNİN BAĞIMSIZLIK SONRASI MAKROEKONOMİK GÖSTERİCİLERİNİN EKONOMİK İSTİKRAR AÇISINDAN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ

Maliyyə: AZERBAYCAN EKONOMİSİNİN BAĞIMSIZLIK SONRASI MAKROEKONOMİK GÖSTERİCİLERİNİN EKONOMİK İSTİKRAR AÇISINDAN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ

Genişlənən inkişaf imkanları barədə

Respublikada yaradılan əlverişli iqtisadi mühit, o cümlədən bu sahənin inkişafı üçün dövlət tərəfindən yaradılan optimal hüquqi-normativ bazanın formalaşdırılması nəticəsində potensial investorların ölkəmizin neft və qeyri-neft sektorunun inkişafına istiqamətləndirdikləri investisiyaların həcmində günbəgün artım müşahidə olunur.

Dünya Bankının Azərbaycan Respublikasi ilə əməkdasliq strategiyası"

Azərbaycanın 1992‐ci ilin sentyabr ayında üzv olduğu Dünya Bankı , əsasən ölkənin inkişaf istiqamətində
məsləhət, maliyyə və investisiyalara köməyini etməkdədir. Dünya Bankı eyni zamanda xüsusi ilə neft ehtiyatlarının istismarı ilə məşğul olan dövlət təşkilatlarının müstəqil fəaliyyətinin güclənməsinə və onların məhsuldarlığının artırılmasına, eyni zamanda keçid dövrü dəyişikliklərini sürətləndirmək üçün reform təkliflərini verməkdədir.1 may 2008‐ci ilə qədər Dünya Bankı tərəfindən qırxa yaxın layihə üçün bir milyarddan çox vəsait ayrılmışdır.2007‐2011 illərdə bu əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi için Bank tərəfindən əməkdaşlıq strategiyası
hazırlanmışdır. Bu məqalədə Dünya Bankının Azərbaycan ilə gələcək illərdəki əməkdaşlıq strategiyası tədqiq edilmişdir.

Dünya Bankının Azərbaycan Respublikasi ilə əməkdasliq strategiyası

Azərbaycanın 1992‐ci ilin sentyabr ayında üzv olduğu Dünya Bankı , əsasən ölkənin inkişaf istiqamətində
məsləhət, maliyyə və investisiyalara köməyini etməkdədir. Dünya Bankı eyni zamanda xüsusi ilə neft ehtiyatlarının
istismarı ilə məşğul olan dövlət təşkilatlarının müstəqil fəaliyyətinin güclənməsinə və onların məhsuldarlığının
artırılmasına, eyni zamanda keçid dövrü dəyişikliklərini sürətləndirmək üçün reform təkliflərini verməkdədir.
1 may 2008‐ci ilə qədər Dünya Bankı tərəfindən qırxa yaxın layihə üçün bir milyarddan çox vəsait ayrılmışdır.
2007‐2011 illərdə bu əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi için Bank tərəfindən əməkdaşlıq strategiyası
hazırlanmışdır. Bu məqalədə Dünya Bankının Azərbaycan ilə gələcək illərdəki əməkdaşlıq strategiyası tədqiq
edilmişdir.

THE GENERAL ASSESSMENT OF MACROECONOMIC INDICATORS OF AZERBAIJAN ECONOMY

Economic stability in the economy of a country is creating of decisive balanced milieu being able to minimize the effects of internal and external factors on the resources and facilities and to meet the changing needs in order to use the existing resources and facilities effectively. To ensure a countryʹs economic stability, the government must increase the economic growth (production), maintain the price stability, reorganize the income distribution, and organize the balance of payments and to reach full employment. This study involves macroeconomic indicators of Azerbaijanʹs Economy after the independence like GDP, inflation, unemployment rate, employment, household income and expenditure and foreign trade transactions.

QLOBAL MALİYYƏ BÖHRANININ AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATINA TƏSİRİ

Azərbaycanın dünya iqtisadi sisteminə sürətli inteqrasiyası və bir çox inkişaf etmiş və ya inkişaf etməkdə olan ölkələrlə sıx iqtisadi əlaqələri, dünya maliyyə böhranının ölkə iqtisadiyyatına müəyyən mənada təsirinə gətirib çıxarmışdır. Azərbaycanın ümumi iqtisadiyyatına nəzər saldıqda ÜDM-nin artımı, inflyasiya tempinin aşağı düşməsi, işsizliyin azalması və başqa pozitiv iqtisadi inkişaf templərinin artışının əsas səbəblərindən biri də neft hasilatı və artan neft qiymətlərindən asılı olduğundan, böhran sonrası qlobal birjalarda , neft qiymətinin düşməsi ölkə iqtisadiyyatı üçün bəzi çətinliklər meydana gətirmişdir.Bu məqalədə Qlobal maliyyə böhranınn Azərbaycanın iqtisadiyyatına makro və mikro səviyyələrdə, o cümlədən neft və qeyri-neft sektoruna, aqrar sahəyə, ticarət həcminə, dövlət borcuna, dövlət büdcəsinə və birbaşa investisiyalara təsiri üzrə tədqiqat aparılmışdır.

AZERBAYCAN-TÜRKİYE EKONOMİK İLİŞKİLERİ

Azerbaycan’ın 18 Ekim 1991’de ilan ettiği bağımsızlığını ilk olarak tanıyan Türkiye, Azerbaycan’ın siyasi bağımsızlığının güçlenmesinin, ekonomik bağımsızlığını gerçek anlamda elde etmesi ve ekonomik kalkınmasını sağlaması ile mümkün olacağını göz önünde bulundurarak, sahip olduğu ekonomik imkan ve deneyimleri, devlet ve özel teşebbüs olarak Azerbaycan ile paylaşmaya başlamıştır. Türkiye Azerbaycan’da 25.05.1991 tarihinden itibaren Konsolosluk ve 14.01.1992 tarihinden itibaren ise Büyükelçilik olarak temsil edilmeye başlanmıştır. Böylece Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişki fiili boyut kazanarak ulaştırma, haberleşme, inşaat, petrol, eğitim gibi birçok sektörde işbirliğine gidilmiştir.

Azerbaycan’ın Uluslararası Mali Kurumlarla İlişkileri

ğustos 1991’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, ekonominin liberalleşmesi ve serbest piyasa ekonomisinin ülkede uygulanabilmesi amacıyla önemli adımlar atmıştır. Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in 1994’den başlayarak devamlı olarak geliştirdiği bağımsız dış ekonomi politikaları, Azerbaycan’ın tüm uluslararası teşkilatlarla ilişkilerinin artmasına neden olmuştur.

HAZAR ENERJİ KAYNAKLARININ EKONOMİK ÖNEMİ

Petrol Azerbaycan’ın en kıymetli doğal servetidir. Ticari üretimine başlandığı tarihten bu yana geçen 140 yılı aşkın sürede anahtar bir rol oynayan petrol, günümüzde de ülkenin temel döviz geliri ve ihraç kapasitesinin dayandığı önemli kaynak durumundadır.

Bölgesel Kalkınma Programının Gerekliliği

20. yüzyılın sonlarında bağımsızlığını kazanan Azerbaycan birçok zorluklarla karşılaşmak mecburiyetinde kalmıştır. Sosyo-ekonomik meselelerin çözümü devamlı olarak yönetimin dikkat merkezinde olsa da, Azerbaycan ekonomik sahada yüksek başarılara nail olamamıştır. 1996 yılında hayata geçirilen ekonomik reformlar sonucunda ülkenin sosyo-ekonomik hayatında gerileme süreci durmuş ve sonuçta kişi başına düşen GSMH’nın hacmi artmış, döviz pazarında istikrar, bütçe açığının minimum seviyeye indirilmesi gibi önemli ve olumlu adımlar atılmıştır.

BÖLGESEL YAPILANMA

Bu bölümde, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından 11 Şubat 2004 tarihinde onaylanan ve Azerbaycan bölgelerinin 2004-2008 yıllarını kapsayan sosyo ekonomik kalkınması ile ilgili hazırlanan Devlet Programı’nda yapılan tasnif çerçevesinde ülke ekonomisi on bölgeye ayrılarak genel hatlarıyla analiz edilecektir.

SOSYAL GÖSTERGELER

Nüfus
Azerbaycan’ın nüfusu 2006’nın başı itibariyle 8.436.000 kişidir. Yerleşim sıklığı olarak kilometre kareye yaklaşık 95 kişi düşmektedir. Nüfusun %49’u erkek, %51’i kadınlardan oluşmaktadır. 18 yaşına kadar olan nüfusun oranı ise %35’tir. Nüfusun % 48,4’ü kırsal bölgelerde yaşamaktadır.

DIŞ EKONOMİK GELİŞMELER

Dış Ticaret
Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmesinin ardından yeni pazarlara yönelmekle beraber, dış ticarette geçmiş ekonomik bölgeye bağımlılığı devam etmiştir. Ekonominin Rusya’ya bağımlılığı, bağımsız ekonomi politikalarının hayata geçirilmesi ve milli ekonominin yapılandırılmasına suni engeller oluşturmuştur.

PARASAL VE MALİ GELİŞMELER

Fiyat Hareketleri ve Enflasyon
Enflasyon, fiyatlar genel seviyesindeki önemli ve devamlı artışlar veya bunun nedeni olarak görülen paranın değerindeki sürekli düşüşlerdir. Fiyatlardaki bir defalık artış veya sadece birkaç malın fiyatındaki artış enflasyon olarak değerlendirilemez. Nispi fiyatlarda değişim olabilir. Bir malın fiyatı düşerken diğeri yükselebilir. Enflasyonun olması için fiyatların genel ve sürekli olarak yükselmesi gerekmektedir.

EKONOMİK BÜYÜME

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Azerbaycan’ın ekonomik büyümesindeki artış 1980’lere kadar sürmüştür. SSCB’nin son on yılında toplam hasıla büyüklükleri keskin bir düşüş eğilimine (otalama olarak %5) girmiştir. 1990’lı yılların başında hem savaş ortamı, hem de alınan ekonomik mirasın son derece çarpık olması, ülke ekonomik faaliyetlerinin yarı yarıya azalmasına neden olmuştur. Ülkenin 1991-1995 yılları arasında milli hasılası % 60 oranında küçülmüştür.

TİCARİ GELİŞMELER VE SERMAYE HAREKETLERİ

Geçmiş yıllardaki ülke tecrübeleri, liberal ticaret ve döviz kuru rejimleri ile ekonomik zenginlik arasında yakın bir bağ olduğunu göstermiştir. 1950 ve 1960’lardaki dünya üretiminde görülen hızlı büyümenin en önemli sebeplerinden biri imal ürünlerindeki ticaretin liberalleşmesi olmuştur. Ekonomik büyüme ve ticaret hacmi arasındaki korelasyonun daha sonraki yıllarda da devam ettiği gözlemlenmektedir.

EKONOMİK BÜYÜME

Dünya ekonomisi, 1991 yılındaki durgunluk sonrasında iniş-çıkışlar sergilenmektedir. Toplam dünya üretimi, 1991’de %1.8’den 1992’de %2.5’e çıkmıştır. Genel durumda bir düzelme olmakla beraber, birçok ülkede bütçe açıklarının sebep olduğu reel faiz oranlarının yüksekliği, finansal piyasalardaki gerilim, tüketici ve iş dünyasındaki artan güvensizlik gibi faktörlerden dolayı büyüme hızı düşük gerçekleşmiştir. Bu da dünya üretiminin büyümesini sınırlayıcı önemli birer etken olmuştur.

Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün alternativ inkişaf strategiyaları

Son zamanlar respublikamızın iqtisadi-sosial və ictimai-mədəni həyatının bütün sahələrində müşahidə olunan dinamik inkişaf tempi açıq şəkildə nəzərə çarpmaqdadır. Heç şübhəsiz ki, bu ölkəmizdə həyata keçirilən iri neft layihələrinin və paralel olaraq neft və qeyri neft sektorunun inkişafına yönəldilən iri həcmli daxili və xarici investisiyanın nəticəsidir.
Respublikada yaradılan əlverişli iqtisadi mühit o cümlədən, bu sahənin inkişafı üçün dövlət tərəfindən yaradılan optimal hüquqi-normativ bazanın formalaşdırılması nəticəsində potensial investorların ölkəmizin neft və qeyri-neft sektorunun inkişafına yönləndirdikləri investisiyaların həcmində günbəgün artım müşahidə olunur.

AZERBAYCANIN BAĞIMSIZLIK SONRASI SERBEST PİYASA EKONOMİSİNE UYUM SÜRECİNDE İMF İLE İŞBİRLİYİ STRATEJİSİ

Giriş
70 yıl süren merkezi planlı Sovyet rejimi
sisteminden 1991 yılında bağımsızlığını kazanan
Azerbaycan’ın bu süreçte büyük
ekonomik sorunları ve ödemeler bilânçosunda
önemli açıkları ortaya çıktı. Hem sistemden
kaynaklanan yapısal, hem de Karabağ
savaşının getirdiği ekonomik külfet
ülkeyi çok zor duruma soktu. Bu yıllarda
Azerbaycan’ın şiddetle IMF kredilerine ve
aynı zamanda bu kurumunun tecrübesinden
yararlanmağa ihtiyacı vardı. 1992 yılında
Azerbaycan Uluslararası Para Fonuna
ve Dünya Bankasına müracaat etmiş ve aynı
yılın Eylül ayında bu kurumlara üye
alınmıştır.

ORTAQ VALYUTA VƏ AVROPA VAHİD VALYUTA SİSTEMİ

Ortaq pul sistemi , iqtisadi bloklaşma vəya iqtisadi inteqrasiya olaraq da ifadə ediləbiləcək olan iqtisadi birliyin mərhələlərindən biridir. Hələ İkinci Dünya Müharibəsi sona çatmadan , BVF qurulmasından sonra Amerika Dolları dünyada ən çox istifadə edilən ortaq valyuta olmuşdur. Bu dönəmdə Sterling, İsveçrə Frankı, Alman Markı, Fransız Frankı, Yapon Yeni kimi bəzi milli pul vahidləri də millətlər arasında konvertabl pul yerinə işlənmişdir. Lakin, ABŞ Dollarının üstünlüğü
qarşısında onların tədavül həcmi çox az olmuşdu. Dolların Avropa məkanında ağırlığını azaltmaq, eyni zamanda ortaq iqtisadi məkanın formalaşmasının təkanverici qüvvələrindən biri olması məqsədi ilə Avropada ortaq valyuta fikri 1952-ci ildə Avropa Kцmьr və Polad Topluluğunun qurulması ilə başlamış ,Qərbi Avropada başlayan iqtisadi bloklaşma hərəkətinin son mərhələsi olan İqtisadi və Valyuta Birliyinin müştərək pulu olaraq Avro meydana çıxmışdır. 1 Yanvar 1999-cu il tarixindən bəri
hesabən işlədilməyə başlanan Avro, 1 Yanvar 2002-ci il tarixindən etibarən, artıq İqtisadi və Valyuta Birliyinə uzv 12 AB ьzvь цlkənin milli pul vahidlərinin yerini almışdır.

AZERBAYCAN EKONOMİSİNİN BAĞIMSIZLIK SONRASI MAKROEKONOMİK GÖSTERİCİLERİNİN EKONOMİK İSTİKRAR AÇISINDAN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ

Giriş
Ekonomik istikrar bir ülke ekonomisinde mevcut kaynak ve imkanların verimli şekilde kullanımını sağlamak için iç ve dış faktörlerin kaynaklar ve potensyaller üzerindeki etkisini minimize edecek ve değişen ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde ekonomide karalı bir denge ortamının oluşturulmasıdır.Denge ve istikrar kavramları iktisadi anlayışa göre değişmektedir. Ancak makro analize konu olan temel makro göstericilerin dengesi ile birlikte ekonomik istikrardan ve makro eknomik dengeden söz edebiliriz.